Καλά Χριστούγεννα!
Με το Chronique αυτής της Πέμπτης, 24 Δεκεμβρίου, όλη η ομάδα της Θεσσαλονίκης σας στέλνει τις καλύτερες ευχές (δείτε το πλαίσιο και τον σύνδεσμο).
Σ’ αυτήν την πολύ ιδιαίτερη χρονιά, επειδή δεν μπορούμε να γιορτάσουμε όπως θα θέλαμε, σκεφτήκαμε ότι θα ήταν ενδιαφέρον να υπενθυμίσουμε τα τοπικά έθιμα των δύο χωρών μας, για να τα εκτιμήσουμε ακόμα καλύτερα όταν θα μπορούμε να τα βιώσουμε μετά την επιστροφή μας στην «κανονική ζωή»…
Σήμερα και για τις δύο επόμενες Πέμπτες, παρουσιάζουμε μια νέα τριλογία αφιερωμένη στον εορτασμό των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων αντίστοιχα.
Καλά Χριστούγεννα!
Οπως όλοι γνωρίζουμε, τα Χριστούγεννα είναι η χριστιανική εορτή που εξυμνεί τη γέννηση του Χριστού. Τον 4ο αιώνα, κατά τη βασιλεία του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, πραγματοποιήθηκε ο πρώτος εορτασμός της γέννησης του Ιησού στη Ρώμη, στις 25 Δεκεμβρίου 336, βασιζόμενος στις προχριστιανικές παγανιστικές εορτές του χειμερινού ηλιοστασίου.
Παρά το ότι το έλατο ή η ερυθρελάτη, σύμβολο της ζωής στην ειδωλολατρική παράδοση, είναι βασικό στοιχείο της χριστουγεννιάτικης διακόσμησης στις δύο χώρες μας, στην Ελλάδα, τη χώρα των ναυτικών, τα καράβια ήταν η παραδοσιακή χριστουγεννιάτικη διακόσμηση των σπιτιών. Παρατηρούμε, άλλωστε, ότι υπάρχει μια αναβίωση αυτού του εθίμου τα τελευταία χρόνια, και πολλοί δήμοι κοσμούν με καράβια τις πλατείες τους, όπως γίνεται εδώ και χρόνια στη Θεσσαλονίκη.
Στα παραδοσιακά κάλαντα τα ελληνόπουλα, κρατώντας μια μακέτα καραβιού ή εκκλησίας, γύριζαν από πόρτα σε πόρτα, την παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Θεοφανείων, για να ψάλλουν τα κάλαντα*, αυτές τις παραδοσιακές μελωδίες που σκορπούν μήνυμα χαράς και ειρήνης, με το τρίγωνο στο χέρι, με αντάλλαγμα μερικά νομίσματα ή και γλυκά.
Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων, βγαίνουμε με φίλους ή συγκεντρωνόμαστε οικογενειακά γύρω από το χριστόψωμο και τα πολλά γλυκά αυτής της εορταστικής περιόδου, τους κουραμπιέδες (μικρά κουλουράκια με αμύγδαλα και αρωματισμένα με ανθόνερο) και τα μελομακάρονα (φτιαγμένα με μέλι και καρύδια) όπου, για την παρασκευή τους, ειδικά στη Θεσσαλονίκη, η επιρροή της Ανατολής και των μπαχαρικών παραμένει ζωντανή.
Θα πρέπει, ωστόσο, να περιμένουμε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς και τον Άγιο Βασίλη για τη μεγάλη οικογενειακή συγκέντρωση, ενώ στη Γαλλία, η οικογενειακή συνάθροιση γίνεται κατά τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Το εορταστικό δείπνο της παραμονής των Χριστουγέννων, μετά τη βραδινή λειτουργία, διαφέρει από οικογένεια σε οικογένεια και από περιοχή σε περιοχή, αλλά περιλαμβάνει ποικιλία εκλεκτών εδεσμάτων όπως στρείδια, φουά γκρα, σαλιγκάρια, καπνιστό σολωμό, γαλοπούλα με κάστανα – ένα πουλερικό που εκτιμήθηκε για την ιδιαίτερη γεύση του όταν το έφερε ο Κολόμβος από την Αμερική – και κορμό με κρέμα σοκολάτας (ganache) που θυμίζει φλοιό δέντρου. Οι παραδόσεις διαφέρουν, επίσης, από περιοχή σε περιοχή. Στην Προβηγκία, μετά την επιστροφή από τη λειτουργία της παραμονής των Χριστουγέννων, τοποθετείται στη φάτνη, που είναι διακοσμημένη με lessantons**, ο νεογέννητος «μικρός Ιησούς» και το εορταστικό δείπνο συνοδεύεται από τρία παραδοσιακά επιδόρπια, μια πανδαισία γλυκών γεύσεων συνηθισμένη σε πολλές μεσογειακές κοινωνίες.
Τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων ο Άγιος Βασίλης, που στη Γαλλία είναι ο Άγιος Νικόλαος – ένας από τους πιο δημοφιλείς Αγίους του Χριστιανισμού, που κατάγεται από τη Μικρά Ασία – έρχεται να μοιράσει τα δώρα, ενώ στην Ελλάδα εμφανίζεται τα μεσάνυχτα της παραμονής της Πρωτοχρονιάς. Πραγματικό δίλημμα για τις ελληνογαλλικές οικογένειες…
Σας δίνουμε ραντεβού την ερχόμενη εβδομάδα για να μιλήσουμε σχετικά με τις παραδόσεις της Πρωτοχρονιάς στις δύο χώρες μας.
* Στα ελληνικά, κάλαντα, από το λατινικό calendae, που σημαίνει αρχή του μήνα (και που βρίσκουμε στη γαλλική έκφραση « reporter aux calendes grecques » = παραπέμπω κάτι στις ελληνικές καλένδες).
** Μικρά πολύχρωμα παραδοσιακά πήλινα ειδώλια της Προβηγκίας, που αναπαριστούν τη σκηνή της γέννησης και κατοίκους ενός χωριού της περιοχής με τα παραδοσιακά τους επαγγέλματα.
Πηγή εικονογράφησης: Αρχεία Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης
