Ο Michel Butor στη Θεσσαλονίκη: έμπνευση, μαγεία και πάθος

Ο Michel Butor στη Θεσσαλονίκη: έμπνευση, μαγεία και πάθος

Ο Michel Butor – ποιητής, μυθιστοριογράφος, κριτικός τέχνης και μεταφραστής,
γνωστόςγια το μυθιστόρημά του La Moification (Η Τροποποίηση) – διέμεινε, από το 1954 έως το 1956 στη Θεσσαλονίκη εργαζόμενος ως καθηγητής Φιλοσοφίας στο Λυσέ και Λέκτορας στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Α.Π.Θ.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Θεσσαλονίκη, έγραψε το μυθιστόρημα L’Emploi du temps (H χρήση του Χρόνου) που δημοσιεύθηκε το 1956 και τον επόμενο χρόνο απέσπασε το βραβείο Fénéon. Αφηγείται την ιστορία του νεαρού Γάλλου Jacques Revel, ο οποίος πραγματοποιεί την πρακτική του άσκηση σε μια εταιρεία κάποιας φανταστικής πόλης και σημειώνει όσα ζει σε φύλλα ημερολογίου. Ξεκινά την αφήγησή του καταγράφοντας στη σελίδα της 1ης Μαΐου τα γεγονότα της 1ης Οκτωβρίου: χρονικά κενά (ελλείψεις) και διαρκώς μεταβαλλόμενη πλοκή … Η Θεσσαλονίκη τον εμπνέει.
Στη Θεσσαλονίκη ξεκίνησε, επίσης, τη συγγραφή του La Modification, ένα σημαντικό έργο του «Νέου Μυθιστορήματος»* που το 1957 απέσπασε το βραβείο Renaudot. Εξιστορεί το εσωτερικό ταξίδι του Léon Delmont, που παίρνει το τρένο από το Παρίσι για να συναντηθεί με την ερωμένη του στη Ρώμη, εγκαταλείποντας την οικογένειά του. Στο τέλος του ταξιδιού, δεν θα συναντηθεί με την ερωμένη του, αλλά θα αρχίσει να γράφει την ιστορία της. Επίδραση τοπίων που επισκέπτεται νοερά … Η Θεσσαλονίκη τον μαγεύει.

Τέλος, ο Michel Butor έγραψε το κείμενο Σαλονίκη, που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 1956 στο περιοδικό Nouvelle Revue Française. Αναστοχάζεται την πόλη και αργότερα εμπλουτίζει το κείμενο με σχόλια. Η συνέχεια του κειμένου φέρει τον τίτλο Πριν επιστρέψω στην Θεσσαλονίκη (δύο φορές) και ο συγγραφέας το αφιερώνει στον Jean Roudaut, διάδοχό του στο Λυσέ. Στη συνέχεια το κείμενο ενσωματώνεται στη συλλογή Le Génie du lieu (Το πνεύμα του τόπου) που δημοσιεύθηκε το 1958… Η Θεσσαλονίκη τον παθιάζει.

Ο Michel Butor βλέπει την πόλη ως ταξιδιώτης, διαβάτης του χρόνου. Περπατάει στην προκυμαία δίπλα στα «ρηχά και, σπανίως, ταραγμένα νερά» και αφουγκράζεται από «την απέραντη ακτή του νερού» «την αέναη μελωδία του Ολύμπου». Γοητευμένος από τα πολλαπλά υποστρώματα της πόλης και τον απόηχο της ιστορίας, γράφει: «Είναι το ύστατο κύμα του Βυζαντίου που έρχεται να σβήσει στα πόδια μας, κάτω απ΄την πλημμυρίδα μιας αναπόφευκτης και ανεξέλεγκτης δυτικοποίησης»**. Διατρέχοντας μια λαμπρή και συνεχώς ανανεούμενη ιστορία, παρατηρεί τις σημαντικές αλλαγές που του προκαλεί η Θεσσαλονίκη, όπως «ένα λικέρ με βαβυλωνιακή επίγευση».
Ο Michel Butor θα επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη το 2001 για να αναγορευτεί Επίτιμος Διδάκτορας της Φιλοσοφικής Σχολής του Α.Π.Θ. (Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας).

* Λογοτεχνικό κίνημα της δεκαετίας του ’60 που αρνείται την κλασική μυθιστορηματική παράδοση και μετατρέπει τη γραφή σε πραγματικό εσωτερικό ταξίδι.
** Michel Butor, Θεσσαλονίκη 1990, μτφρ. Δημήτρη Δημητριάδη, Αθήνα, εκδ. Άγρα, 1990.

Πηγή φωτογραφίας: Serge Assier